مقاله رانت و رانت خواری اقتصادی

مقاله تحقیقاتی بررسی رانت و رانت خواری

بخشهایی از متن مقاله

حضور دولت در عرصه اقتصاد، صرفا امری منفی نیست، هر چند به نظر برخی از اندیشمندان، حضور دولت در اقتصاد به هر اندازه و به هر شکلی، امری نامطلوب و منفی تلقی می شود، اما در این مقاله فرض برآنست که برخی از وظایف حداقلی که برای دولت تعریف می شود، برای حیات اجتماعی انسانها ضروری است.

اما مشکل از آنجا آغاز می شود که دولت و البته مجموعه دولتمردان، پای را از گلیم وظایف خود فراتر گذارند. و بخواهند به خیال خویش، هرچه بیشتر در راه صلاح مردم و به اصطلاح اقتصاددانان در راه رفاه مردم بکوشند و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نباشد. ...

رانت و رانت خواری

در سالهای اخیر، سوء استفاده مالی از قدرت و تصمیم گیری در جهت اهداف شخصی و محافل گروهی، نظر بسیاری از دلسوزان و اندیش ورزان را به خود معطوف کرده است. ناگفته پیداست که فقر زاییده فساد است و فساد نیز زاییده تبعیض. تبعیض نیز به معنای امتیاز نارواست و مصداق بارز تبعیض در ادبیات اقتصادی، رانت یا مفت خواری و کسب ثروتهای بادآورده در سایه این پدیده است.

باید گفت که فساد اقتصادی-سیاسی و سوء استفاده از قدرت برای به دست آوردن ثروت یا قدرت بیشتر به طرز مرموز و نگران کننده ای به یکی از مهمترین معضلات جامعه تبدیل شده است. فساد مالی، انگیزه کار و تولید را تضعیف و خلاقیتها و نیروهای تولید کننده را به سوی کجی و ناراستی می کشاند. در این حال منابع ثروت، آموزش و قدرت انحصاری می شوند و تبعیض و فساد، کم کاری، رشوه خواری و ملاحظه ضابطه به جای رابطه، عزل و نصبهای خارج از ضابطه و... جامعه را فرا می گیرد. بر این اساس، این مقاله در پی آن است که با کالبد شکافی پدیده رانت، اطلاعاتی را در اختیار قرار دهد. باشد که با شناخت بیشتر این معضل، کاربست های عملی در پاکسازی جامعه از این آسیب جدی فراهم آید.

رانت خواری

در تعریف کلی، رانت خواری به فعالیت اقتصادی ای گفته می شود که توسط آن یک فرد یا واحد اقتصادی بتواند بدون آن که ارزش افزوده بیش تری تولید کند، درآمد خود را افزایش دهد، مانند:

1- باج سبیل گیری تبهکاران از کسبه و مغازه داران;

2- ایجاد کارتل توسط شرکت ها به منظور افزایش قیمت تولیدات خود;

3- افزایش بی مورد دستمزدها از طریق اعتصاب و اعمال فشار سیاسی، بدون آن که با افزایش باروری همراه باشد;

4- اعمال فشار و یا دادن رشوه به دولت جهت کسب امتیازهای اقتصادی.

به طور مشخص، پدیده رانت خواری اولین بار توسط اقتصاددان آمریکایی، گوردون تولوک، در رابطه با انحصارات مطرح شد. از دید تولوک رانت خواری هنگامی واقع می شود که شرکت های بزرگ با صرف منابع اقتصادی، مانند دادن رشوه و استخدام لابی گرها دولت را تحت فشار قرار می دهند تا با استفاده از ابزارهای اقتصادی و وضع قوانین جدید مانند ایجاد تعرفه، محدود کردن واردات، اعطای یارانه های مستقیم و غیرمستقیم، جلوگیری از ورود شرکت های جدید به بازار و کنترل قیمت ها، محیط و شرایطی را که شرکت های مزبور در آن فعالیت می کنند، به نفع آن ها تغییر دهد. این نظریه متعاقبا در سال 1973 توسط یک اقتصاددان آمریکایی دیگر به نام ان کروگر پرداخته تر شد و با نام رانت خواری شناسانده شد.

فهرست مطالب مقاله

مقدمه

رانت چیست و چرا ایجاد می شود؟

رانت خواری

انواع رانت و مفاهیم آنها

تفاوت رانت اقتصادی و سیاسی در چیست؟ کدام مقدم است؟

دولت،رانت،اقتصاد

چگونه دولت ها بزرگ می شوند و دیگر کوچک نمی شوند؟

پیامدهای پیدایش رانت جویی در اقتصاد

اقتصاد رانتی ایران، رقابت محوری

رانت اقتصادی

خطر مداخله ی دولت

کنترل خطر

رانت های غیر مولد

درآمد

رانت جویی سیاسی در ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی

راه های پیش گیری از پیدایش و جلوگیری از رانت جویی

نتیجه گیری

منابع